دریافت کد پست ثابت

نقش امام سجاد در مبارزه با انحرافات فکری عصر خود

نقش امام سجاد در مبارزه با انحرافات فکری عصر خود

مقدمه

انسان، موجودی است که همواره در زندگی به دنبال رسیدن به قله کمال انسانیت است. او برای رسیدن به‌این هدف بزرگ به طور یقیین نیاز به یک الگو ومرشد دارد؛ زیرا در این راه ممکن است افرادی یا گروههایی باشند که مانع رسیدن خود ودیگران به کمال حقیقی بشوند وانسانهای زیادی را دراین راه دچار انحراف وتحریف بکنند. ازاین رو ما براین باوریم که امامان شیعه، بهترین رهبر وشیوه ی آنان بهترین الگو، برای انسانهای جوینده کمال است؛ خواه در زمینه فکری، خواه درزمینه عبادی و اخلاقی و خواه اجتماعی وسیاسی باشد. آنان شیوه‌های متفکرانه، سیاستمدارانه وحکیمانه‌ای که هیچ گونه خطا واشتباهی درآن راه ندارد را اتخاذ می‌کنند؛ که یکی ازاین امامان معصوم امام سجادjاست متاسفانه تا کنون بسیاری از محققان تنها به یکی از ابعاد شخصیت آن حضرتjپرداخته‌اند یعنی به بعد زهد وعبادت، وبقیه ی ابعاد زندگی امامjرا کمتر مطرح کرده‌اند در حالی که امام سجادjفقط در زمینه عبادت مقتدا نیست؛ بلکه افزون برآن در زمینه‌های مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی وعلمی سرآمد و مقتدا است؛ که شایسته است گویندگان ونویسندگان به بررسی همه ابعاد شخصیتی او بپردازند.

یکی از اجحاف‌هاییکه در حق حضرتjشده آن است که اورا به عنوان رهبری معرفی کرده‌اند که از سیاست و جامعه کناره گیری کرده وتنها به عبادت ونیایش پرداخته است، درحالی که همه امامان ما وازآن جمله امام سجادjدرمقابله با انحرافات جامعه، فعالیتهایی هدفمند واثر گذارداشته‌اند، لکن شیوه مبارزاتی هر کدام از آن‌ها، متناسب با اوضاع واحوال عصر خود متفاوت بوده است.

در این نوشتار سعی شده است نگاه جدیدی به شیوه‌های مبارزاتی امام سجادjدر مقابله با انحرافاتی که در نگرش وفکر مردم اثر گذار است پرداخته شود و با بررسی ابعاد انحرافات فکری در جامعه، روش مقابله حضرت با هر کدام از این انحرافات، بیان شود.

تعریف مسأله

یکی ازوظایف مهم ائمه اطهارb مبارزه با انحرافات فکری وپاسخگویی به شبهات عصر خود بوده است. دوره‌ای هم که امام سجادjدرآن زندگی می‌کرد دورانی بود که ارزشهایدینی دستخوش تحریف وتغییر امویان قرارگرفته بود ویا به فراخوراتفاقات انحراف‌هاییدر بین مردم صورت می‌گرفت که‌این انحرافات درحوزه‌های مختلف علمی اعتقادی؛ فرهنگی اخلاقی وسیاسی اجتماعی شکل می‌گرفت لذا شناخت این انحرافات وشیوه‌های مبارزه با آن میتواند مارا در بررسی نقش امام سجادjدر مقابل با انحرافات فکری کمک کند.

ازاین رو در این تحقیق کوشش شده است که به تبیین انحرافات زمان امام سجادjونقش امامjدر مقابل با این انحرافات پرداخته شود.

پیشینه‌ی تحقیق

با مطالعه‌ای که در منابع کتابخانه‌ای (کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی و مجلس شورای اسلامی وکتابخانه دارالتحقیق حوزه علمیه اهواز)وپایگاه‌های اینترنتی( سایت ایران داک؛ نورمگز؛ سازمان اسناد و کتابخانه ملی)و نرم افزارهای رایانه (نورالسیره؛ مکتبه اهل بیت؛ کتابخانه ائمه بقیع؛ سیره معصومین؛ تراجم ورجال)صورت گرفته نشان می‌دهد در خصوص نقش امام سجادj در مبارزه با انحرافات فکری عصرخود به صورت مستقل( کتاب؛ مقاله؛ پایان نامه)کارمشخصی وجود ندارد. ولی به شکل عام وبه صورت غیر مستقل در کتب مختلفی به آن پرداخته شده؛ که از جمله میتوان به‌این کتابها مراجعه نمود:

1-الاحتجاج: ابومنصوراحمد بن ابی طالب طبرسی از علمای بزرگ قرن ششم؛ مولف این کتاب میباشد. وی در مورد امام سجادjابتدا احتجاج حضرت با یزید بن معاویه را آورده سپس احتجاج آن بزگوار را در بعضی از مسائل دینی بیان می‌کند ودر پایان؛ موعظه‌هاییازحضرت را می‌آورد.

دیگر احتجاجات حضرت؛ احتجاج با محمد بن حنفیه در مساله امامت؛ حسن بصری؛ زُهری وثابت بنانی است.

2-تحلیلی از زندگانی امام سجادj: مولف این کتاب باقر شریف قرشی میباشد.این اثر اطلاعات ارزشمندی را درمورد ویژگی‌ها وخصوصیات رفتاری وروحی امام سجادj؛ عبادت‌ها؛ دانش‌ها؛ مواعظ وحکمت‌ها؛ تالیفات وشاگردان ویاران؛ همچنین درباره ی مسائل سیاسی واجتماعی عصر آن حضرت ارائه می‌دهد.کتاب مورد بحث ترجمهکتاب "حیاة الامام زین العابدین" میباشد که در سال‌های اخیر توسط محمدرضا عطائی ترجمه گردیده است.

3-جهاد الامام السجادj: نوشته سید محمد رضا حسینی جلالی.کتاب یاد شده با دو بحث مقدماتی درباره امامت آغاز گشته وپژوهش عمیقی در زندگانی فکری وسیاسی امام سجادjدرپنج فصل ارائه میدهداین کتاب توسط موسی دانش ترجمه شده است.

4-حیات فکری وسیاسی امامان شیعهb : تالیف رسول جعفریان؛ مولف در مقدمه کتاب خود باعنوان «اهل الییتb» قسمت‌هاییاز زندگانی سیاسی ومبارزاتی امامان معصومbرا به صورت

فشرده بررسی کرده است.ضمناً در بخش مربوط به امام سجادjبه نقش وفعالیت‌های حضرت در مقابل حکومت وانحرافات پرداخته است.

همچنین آقای جعفریان در کتاب«تاریخ خلفا» به فعالیت‌های امام سجادjدر آن عصر اموی ومروانی پرداخته واوضاع واحوال آن زمان را به صورت مفصل ییان کرده است.

5-سیره پیشوایان: نوشته مهدی پیشوایی؛ مولف شرح زندگانی امام سجادjرا با شناخت

مختصری از زندگانی حضرت آغاز کرده ودر ادامه؛ به ابعاد مختلف فعالیت‌ها ومبارزات حضرت می‌پردازد.

6-زندگانی علی بن الحسینc؛ اثردکترسیدجعفرشهیدی

7-کتاب امام سجادjجهاد وامجاد؛ نوشته حسین حاج حسن

8-ترجمه جلد یازده بحارالانوار(زندگانی امام سجادj وامام باقرj)؛ علامه محمد باقر مجلسی که توسط موسوی خسروی ترجمه گردیده است.

بقیه کتبی که در این زمینه به انحرافات واوضاع واحوال زمان حضرتj پرداخته‌اند را انشاالله درآینده درفهرست منابع ذکر خواهیم کرد.

ضرورت تحقیق

ضرورت تحقیق درزمینه نقش امام سجادjدرمقابل با انحرافات فکری عبارتند از:

1-نبود اثرمستقل دراین موضوع که به صورت اختصاصی به نقش امامjدرمبارزه با انحرافات فکری بپردازد.

2-وجود اظهار نظرها ودیدگاه‌های نادرست بعضی نویسندگان معاصر(شیعه؛ سنی)نسبت به کناره‌گیری وعدم اعتراض امام سجادjنسبت به خلفای اموی وحتی معرفی امام به عنوان مطیع ترین ومحبوب ترین افراد اهل بیتbنزد دستگاه حاکم.

اهداف تحقیق

اهدافی که برای این تحقیق مد نظرنگارنده است عبارتنداز:

1-شناخت ابعاد مختلف زندگانی امام سجادj

2- ادای تکلیف بیان حقایق؛ دفاع از مکتب اهل بیتbوزدودن ابهام‌هاییکه نسبت به مواضع وسیره امام سجادjاست از دیگر اهداف این تحقیق است.

3-شناخت انحرافات عصرامام سجادj

4-تبیین شیوه‌های مبارزاتی حضرتjبا انحرافات درحوزه‌های مختلف

سؤالات تحقیق

سؤال اصلی

نقش امام سجادjدر مبارزه با انحرافات فکری عصر خود چه میباشد؟

سؤالات فرعی

1-اوضاع واحوال عصر امام سجادjچگونهبوده است؟

2-شیوه مبارزاتی حضرت سجادjدرمقابل با انحرافات علمی اعتقادی چگونه بوده است؟

3- شیوه مبارزاتی حضرت سجادjدرمقابل با انحرافاتفرهنگی اخلاقی چگونه بوده است؟

4- شیوه مبارزاتی حضرت سجادjدرمقابل با انحرافات سیاسی اجتماعی چگونه بوده است؟

فرضیه ها

1- عصری که امام سجادjدرآن زندگی می‌کرد دورانی بود که ارزشهایدینی دستخوش تحریف وتغییر امویان قرارگرفته بود. آن دوران اوج اختناق وخفقان حکومت اموی ومروانی به حساب می‌آمد.

2-امام سجادjدرزمینه انحرافات علمی اعتقادی به مبارزه وفعالیت باگروههای انحرافیاز جمله غالیان؛ جبریه؛ مشبه؛ مرجئه و... پرداخته و با متصوفه وزاهد نمایان وعالمان درباری احتجاج کرده‌اند.

3-ایشان در زمینه انحرافات فرهنگی اخلاقی به مبارزه با قصاصین(قصه پردازان) پرداختهوهمچنین دراقدامات عبادی خویش با شیوه تعلیم مضامین بلند دعا ومناجات واهتمام به سه مساله مهمحج؛ حضور درنمازجمعه وجماعت وترویج ذکر صلوات نقش مهمی را دراین زمینه‌ایفا کردند.

4-امامjدرشیوه‌های مبارزاتی خود با انحرافات سیاسی اجتماعی به تصریح جایگاه امامان شیعه؛ اهتمام به امر به معروف ونهی از منکر؛ زنده نگه داشتن عاشورا؛ مقاومت ومقابله با حاکمان جور و افشا‌گری بر ضد امویان پرداخته‌اند.

ایشان موضع گیری متفاوتی در برابرجریانهای سیاسی؛ قیامها وشورشها دراین دوران داشتند.

فهرست مطالب